از ادبیاتی که همواره به آن می‌بالیم فاصله گرفته‌ایم
تاریخ انتشار: ۱ خرداد ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۳۸۵۷۸۳۸
ابراز نگرانی مقام معظم رهبری درباره زبان فارسی که در دیدار ایشان با شعرا طرح شد، موجب توجه ویژه سیاسیون و مسئولان به این مساله شده است. البته توجه‌ای که مثل همیشه از حد یک اظهار نظر همسو با نظر رهبری فراتر نمی‌رود. هیچ کدام از آقایان به عوامل تهدید کننده زبان فارسی توجه جدی نمی‌کنند و صرفا استفاده از چند واژه انگلیسی را معیار افول این زبان می‌دانند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
غلامرضا ظریفیان، استاد دانشگاه و فعال سیاسی اصلاح طلب در گفتگو با «آزادی» به تشریح علل ایجاد نگرانی بابت زبان فارسی پرداخت و گفت: «در ۵۰، ۶۰ سال اخیر غیر از تک ستاره‌هایی در عرصه شعر، رمان و ادبیات به معنای اعم و حتی موسیقی کمتر کالای فاخر داشته‌ایم و این خود یک شاخص است که نشان می‌دهد ما از ادبیاتی که همواره به آن می‌بالیم و مشخصه آن فردوسی، حافظ، سعدی، سنایی، عطار و ... است، فاصله گرفته‌ایم. این یعنی در این زمینه در حال خسارت دیدن هستیم.»
وی با تاکید بر اینکه «قطعا زبان فارسی یکی از عوامل مهم در تضمین و استمرار هویت تاریخی و پیوستگی ملی است» گفت: «عدم زایش کالا‌های فاخر از یک سو و ارتباطات گسترده جهان امروز و تبدیل شدن به دهکده جهانی از دیگر سو موجب خساراتی شده است.
به هر حال اقتصاد و بیزینس بر زندگی مردم نقش بسیاری دارد و از آنجا که زبان آن در دنیا انگلیسی است، این زبان در عرصه‌های گوناگون و علوم مختلف نقش مهمی یافته است. گسترش دنیای دیجیتال نیز این زبان را به فرهنگ عامه آورده است».
ظریفیان در پاسخ به این سوال که چرا ورود واژگان عربی به زبان فارسی تا این حد حساسیت‌زا نیست و آسیب تلقی نمی‌شود، گفت: «مسیری که زبان فارسی و عربی طی کرده‌اند و رسم الخط آنها که به سوی یک رسم الخط ثالث رفته است موجب نوعی همزادی بین دو زبان شده است. به اضافه اینکه بخش مهمی از متون مقدس ما مثل قرآن و روایات با زبان و رسم الخط عربی ارائه شده لذا طبیعی است که تحت تاثیر آن قرار می‌گیریم».
وی تاکید کرد: «با این وجود اگر فارسی نقش زایش خود را مانند گذشته ایفا کند، حتما می‌تواند حتی بر زبان و ادبیات عربی نیز تاثیر بگذارد و مورد رجوع قرار بگیرد. درست است که به خاطر ریشه‌های مشترک نمی‌توان بخشی از این تاثیرپذیری شد، اما باید مراقب بود که زبان فارسی، فارسی بماند. هر زبانی که هویت آن را به مخاطره اندازد یک آسیب است. البته اینگونه نیست که بتوان یک زبان را از ادبیات جهانی پیراسته کرد و بخشی از پیوند‌ها طبیعی است. حتی درباره زبان انگلیسی و. در ادبیات الی ماشالله از زبان مغولی و ترکی را بهره گرفته شده و به بخشی از زبان ما تبدیل شده است. نکته مهم این است که زبان توانمند باشد و هویت خود را از دست ندهد و بتواند همان طور که تاثیر می‌پذیرد در جا‌هایی نیز تاثیرگذار باشد.»
این فعال سیاسی اصلاح طلب در پاسخ به پرسشی درباره نقش فرهنگستان زبان و ادب فارسی و رسانه ملی در وضعیت فعلی زبان فارسی گفت: «من معتقدم که باید این موضوع را از ابعاد گوناگون دید. دولت‌ها قطعا موثر هستند، زیرا به خاطر در اختیار داشتن ثروت و ابزار‌هایی مثل رسانه‌ها یا مجموعه‌هایی مثل فرهنگستان زبان و ادب فارسی می‌توانند نقش مهمی در تولید ادبیات داشته باشند، اما دولت‌ها تنها چاره کار نیستند.»
وی توضیح داد: «درهمه بخش‌های زندگی هر وقت کار به دولت سپرده و نقش مردم نادیده گرفته شده است، نه فضای فراخ و گشوده‌ای برای بروز خلاقیت فراهم شده و نه شبکه‌های اجتماعی و سازمان‌های مردم نهادی برای تولید ادبیات ایجاد شده است. به عبارتی نگرانی از تولید خلاق در جامعه ایجاد شده و ما خسارت دیده‌ایم. درست است که ادبیات فاخر ایران در دوره‌های مختلف با یاری دولت‌ها پایدار مانده، اما ادبای ما در بخش درباری و حکومتی نبوده‌اند بلکه به دلیل خودانگیختگی نقش زایا و خلاق داشته‌اند».
ظریفیان همچنین گفت: «در عین حال نقش فرهنگستان مهم است و به شرط اینکه نقش خود را خوب ایفا کند، می‌تواند نقش موثری داشته باشد. صدا و سیما نیز همین طور است و اگر خوب عمل کند، نقش مهمی در وضعیت زبان فارسی خواهد داشت. نقش نهادی‌های تعلیم و تربیت مثل آموزش و پروش و دانشگاه‌ها را نیز نباید نادیده گرفت. همزمان با این نهاد‌ها و سازمان‌ها باید به عرصه عمومی نیز توجه کنیم و ببینم چه آسیبی است که در زبان فارسی خلاقیت و حساسیت لازم را نمی‌بینیم. در واقع باید با این آسیب زبان به صورت خودجوش و از سوی خود جامعه مواجه شد»
وی تاکید کرد: «به اعتقاد من باید این دو عرصه را با هم دید. اصل مساله این است که ما با آسیب‌های جدی مواجه هستیم و برای یافتن راهکار مواجه با این آسیب که می‌تواند هویت ملی را به مخاطره اندازد باید مساله را به یک گفتگو تبدیل کرد. باید نهاد‌های مدنی تولید و به طور کلی جامعه را حساس کرد. خود این تولید نهاد‌های مدنی که برای تولید احساس امنیت داشته باشند یک نقش جدی در گفتگو میان حوزه دولتی و عمومی دارد و در این شرایط می‌تواند مولد باشد».
منبع: تابناک
کلیدواژه: ظریفیان آزادی زبان فارسی هادی رضوی جواد نکونام حسین هدایتی فرودگاه نجران احمد عراقچی خودروهای هیبریدی ابیانه زیبا حالت منفرد پالرمو
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tabnak.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تابناک» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۳۸۵۷۸۳۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
عاشق شعر عالمگیر ایران هستم/ بهترین سوغاتی از نمایشگاه کتاب تهران
طالب آذرخش گفت: عاشق شعر عالمگیر ایران هستم و همچنین ادبیات معاصر فارسی را نیز دوست دارم. من از نمایشگاه کتاب تهران بازدید کرده و کتاب‌های شعر شاعران معاصر ایرانی را برای دوستانم سوغاتی بردم.
به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، طالب آذرخش شاعر ملی تاجیکستان (با تخلص آذرخش) و سردبیر نشریه «پیام سغد» است. تاکنون به قلم او کتاب‌های بسیاری به خط سیریلیک در تاجیکستان منتشر شده است. اثری هم به نام «دیوان عشق» به خط فارسی و سیریلیک دارد که گلچینی از آن توسط انتشارات خردگان در تهران با عنوان «چشم، جانم، چشم...» منتشر شده است.
او بسیار تاکید دارد که آثارش به خط سیریلیک و فارسی منتشر شوند تا کسانی که در تاجیکستان با خط فارسی آشنایی ندارند با آن آشنا شوند و فرصتی برای مقایسه پیدا کنند. همچنین برخی اشعارش نیز در چند نشریه در تهران منتشر شده است. در چندین کنگره و همایش در تهران، تبریز، اصفهان و شیراز شرکت کرده و به قول خودش این «شهر‌های عزیز» را دوست داشته است.
طالب آذرخش سابقه حضور در محافل ادبی بسیاری در ایران را دارد و کتاب شعر را بهترین سوغات از ایران می‌داند. آذرخش درباره سابقه حضورش در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران گفت: خوشبختانه تجربه حضور در نمایشگاه کتاب تهران را دارم که برایم بسیار جالب بود. همچنین در چندین محفل فرهنگی از جمله محفل جشنواره فضولی نیز شرکت داشته‌ام.
وی افزود: نمایشگاه کتاب تهران یک بازار بزرگ کتاب است. یکباری که حضور داشتم از صبح تا عصر نتوانستیم حتی نصف نمایشگاه را هم ببینیم. من از حضور در این نمایشگاه که به عنوان یک فروشگاه بزرگ کتاب به نظر می‌رسد بسیار شاد و مسرور شدم. کتاب‌های جالبی در این نمایشگاه دیدم.
آذرخش ادامه داد: در نمایشگاه کتاب تهران، کتاب‌های ادبیات کلاسیک را که سال‌ها آرزوی دست‌یابی و مطالعه‌شان را داشتم پیدا کردم. با ناشران گوناگونی که آثار شعرای بزرگ مثل حافظ، سعدی، فردوسی و ... را منتشر کرده‌اند، گفتگو کردم. وقتی هم که به تاجیکستان بازگشتم کتاب‌های جیبی این شاعران را به عنوان سوغات برای دوستانم آوردم.
این شاعر فارسی‌سرا در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به این نکته که به ادبیات معاصر ایران بسیار علاقه‌مند است، گفت: نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، محل آشنایی من با آثار معاصر ادبیات ایران بود. من عاشق شعر و خصوصا شعر عالمگیر ایران هستم. با شعر معاصر ایران هم آشنایی دارم. آثار شاعرانی همچون شهریار، سهراب سپهری، فروغ فرخزاد، نادر نادرپور، هوشنگ ابتهاج (ه. ا. سایه)، شاملو و ... در تاجیکستان شناخته شده است. از اینکه در نمایشگاه کتاب تهران بدون واسطه و به راحتی به این کتاب‌ها دسترسی داشتم موجب خشنودی‌ام بود.
آذرخش همچنین با اشاره به این نکته که گویش تاجیکستانی‌ها و ایرانی‌ها باهم تفاوتی ندارد، ادامه داد: ما یک زبان داریم. شعر معاصر ایران و شعر معاصر تاجیکستان یک زبان دارد که همان زبان رودکی، خیام و حکیم فردوسی است. ما همان چیزی را که شما می‌خوانید، می‌خوانیم. البته در حوزه شعر معاصر ایران شعر‌هایی هم هست که به لهجه تهرانی یا شیوه‌های متفاوت است. اما همه این‌ها به زبان فردوسی و حافظ است. ما امروز شعری که در شاهنامه می‌خوانیم در شعر معاصر تاجیک هم می‌بینیم.
وی اضافه کرد: وقتی از ادبیات ایران حرف می‌زنیم، تفاوتی بین ایران و تاجیکستان نمی‌بینیم. فقط یک ادبیات فارسی در میان است. حتی ادبیات معاصر ایران هم در تاجیکستان شناخته شده است. بسیاری از آثار رمان‌نویسان معاصر در تاجیکستان منتشر شده است. اما در تاجیکستان شاعران ایرانی بیشتر مورد اقبال عموم قرار گرفته‌اند. من در اخبار دیده بودم که یکی از کتاب‌های فاضل نظری در یک فروشگاه در تهران، فروش چند هزار جلدی داشته است. این کتاب در تاجیکستان هم به زبان سیریلیک برگردانده شده است و غزل‌های او علاقمندان خاص خودش را دارد. من سردبیر مجله «پیام سغد» در تاجیکستان هستم. ما در هر شماره از مجله شعری از هم‌زبانان ایرانی یا افغانستانی را چاپ می‌کنیم. من تاکید می‌کنم که شعر هم‌زبان خود را منتشر می‌کنیم نه شعر ادبیات ایران یا افغانستان را.
آذرخش در بخش دیگری از این گفتگو به نقش نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در بهبود دیپلماسی فرهنگی میان دو کشور ایران و تاجیکستان اشاره کرد و ادامه داد: خیلی خوب می‌شد اگر نمایشگاهی مانند نمایشگاه کتاب تهران در کشور‌های فارسی‌زبان یعنی افغانستان و تاجیکستان هم می‌داشتیم. چون در افغانستان و تاجیکستان نمایشگاه‌های صنعتی و اقتصادی مشترک و غیرمشترک بسیاری برگزار می‌شود، اما نمایشگاه کتاب نداریم. نکته دیگر این است که خیلی خوب می‌شد اگر در نمایشگاه کتاب تهران مکان معینی وجود داشت تا خوانندگان با ادیبان، نویسندگان و ناشران گفتگو و دیدار داشته باشند. من خیلی علاقه‌مندم که آثار شاعران تاجیکستانی در نمایشگاه کتاب تهران معرفی شود و در معرض دید و خرید عموم قرار گیرد. ما می‌توانیم کتاب‌هایی منتشر کنیم که یک طرف آن خط فارسی و طرف دیگر آن خط سیریلیک باشد. این موضوع به آموزش زبان فارسی کمک خواهد کرد، چون تاجیکستانی‌ها حتما باید خط فارسی را یاد بگیرند. آشنایی با خط فارسی باعث می‌شود که از گذشته خود آگاه شوند و آینده خود را ببینند. البته اگر خوانندگان ایرانی هم با خط سیریلیک آشنا شوند خیلی خوب می‌شود.
وی در پایان در پاسخ به این سوال که «چرا با وجود پیوند‌های فرهنگی و زبان مشترک میان ایران و تاجیکستان، ارتباطات فرهنگی محدودی میان دو کشور وجود دارد؟» گفت: فکر می‌کنم سرحدات و مرز‌های جغرافیایی دلیل این موضوع باشد. اخیرا قابلیتی ایجاد شد و در فضای مجازی صفحاتی پدید آمد که خوانندگان، ادیبان و شاعران ایرانی و تاجیکی با یکدیگر در تعامل باشند و مثلا یک شاعر تاجیکستانی بتواند با خواننده ایرانی طرف گفتگو قرار گیرد. چون تاجیکستانی‌ها هم به زبان فارسی سخن می‌گویند. فقط لازم است که با زبان فارسی آشنایی داشته باشند تا بتوانند از آثار شاعران ایرانی استفاده کنند. اگر رفت‌وآمد این محافل ادبی بیشتر شود شاهد نتایج بهتری هم خواهیم بود. همچنین ارسال کتاب‌های تاجیکستانی به ایران و بالعکس می‌تواند عامل مهمی برای تقویت این پیوند‌ها باشد.
سی‌وپنجمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار «بخوانیم و بسازیم» از ۱۹ تا ۲۹ اردیبهشت (۱۴۰۳) در محل مصلی امام خمینی (ره) به شکل حضوری و در سامانه ketab.ir به صورت مجازی برگزار می‌شود.
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»